Rys historyczny

"Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej”  podaje, że Moszczenica to wieś szlachecka z kościołem parafialnym, pierwotnie drewnianym, pod wezwaniem Św. Krzyża, istniejącym według opisu w początkach XV w. Parafia moszczenicka, której jurysdykcji kościelnej podlegały jedynie 3 wsie (Moszczenica, Wola Moszczenicka i Kosów). erygowana była przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja trąbę (1411–1422). Pierwszy kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, drewniany, fundacji arcybiskupiej, wybudowany został przed erekcją parafii i służył aż do 1621 r. Według księgi Jana Łaskiego plebanem parafii z prezenty dziedziców Kosowa i za zgodą dziedziców z Woli Moszczenickiej był Jan Bliżyński, który według dawnego zwyczaju miał do pomocy wikarego i nauczyciela. Kościół jako swe uposażenie posiadał pole z plebanią, ogród, 1 morgę (0,56 ha) łąki, las przyległy do tej łąki oraz pole dla karczmy, która została odebrana kościołowi przez dziedziców. Proboszcz moszczenickiej parafii otrzymywał dziesięcinę z folwarku, natomiast dziesięcina z łanów kmieci była przekazywana do parafii w Wolborzu.
W 1769 r. w Moszczenicy spłonął drewniany kościół, a w jego miejsce wybudowano nowy - murowany pod tym samym wezwaniem. Jest to budynek w stylu wczesnego klasycyzmu, halowy, o planie prostokąta zamkniętego apsydą prezbiterialną. Fundatorem budowli był Stanisław Małachowski herbu Nałęcz (1736-1809) – marszałek trybunału Koronnego, referendarz wielki koronny, marszałek Sejmu Czteroletniego. W 1809 r. według spisów parafialnych do moszczenickiej parafii  należało 356 dusz.
Po upadku powstania styczniowego na moszczenicką parafię spadły represje. Rosjanie odebrali ziemie podarowane moszczenickiej parafii przez hrabiego Jana Sadowskiego (ówczesnego właściciela dóbr moszczenickich i rękorajskich) i obdarowali nią żołnierzy rosyjskich, którzy jednak wkrótce ziemię tę sprzedali miejscowej ludności i wyjechali na wschód.
Otwarcie fabryki włókienniczej w Moszczenicy w 1899 r. spowodowało przybycie wielu wykształconych robotników - Niemców, głównie ewangelików. Należeli oni do piotrkowskiej parafii Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego, a poza tym mogli wykorzystywać do celów religijnych sale szkolne, wynajmowane od fabryki włókienniczej. W źródłach brak jest informacji na temat ewentualnych konfliktów na tle religijnym w Moszczenicy. Wśród mieszkańców Moszczenicy wyznanie rzymsko – katolickie deklarowało ponad 91 % ludności, a protestanckie – ponad 8 % mieszkańców. Natomiast w dokumentach kościelnych wielokrotnie wymieniana jest rodzina Enderów – właścicieli fabryki, jako wielokrotnych darczyńców parafii. Przeznaczali oni cegłę ze swojej cegielni na potrzeby parafii, wspierali ją także finansowo.
W latach 1900-1908, staraniem proboszcza ks. Józefa Jędrychowskiego, gruntownie odbudowano kościół parafialny. Przybudowano wówczas za głównym ołtarzem murowaną zakrystię, a z dawniejszej urządzono kaplicę św. Antoniego.
Od 1909 do 1918 r. proboszczem moszczenickiej parafii był ks. Wincenty Matuszewski. Doprowadził on do przebudowania kruchty kościelnej w 1916 r. Podczas II wojny światowej został zamordowany przez hitlerowców, a w roku 1999 zaliczono go w poczet błogosławionych.
Podczas I wojny światowej w parafii wstrzymano większe inwestycje. Wojska austriackie we wrześniu 1916 r. zarekwirowały jeden z dzwonów kościelnych.
Parafia moszczenicka liczyła w 1913 r. 2 246 dusz, cztery lata później – 2 239, w 1925 r. - około 2 300, a w 1932 r. – 2600 dusz.
brak jest informacji na temat większych zniszczeń i strat parafii podczas II wojny światowej. W latach siedemdziesiątych rozbudowano kościół parafialny, który pozostaje w niezmienionej formie do dziś.

Adam Gajda